Waarom het verhaal van Viktor in nood?

'Viktor in nood' vertelt het verhaal van een stoer jongetje, Viktor, dat vrolijk de zee in trekt, maar plotseling verrast wordt door de gevaren van de grote plas. Gelukkig loopt het goed af voor Viktor.

Viktor droomt van een zee vol piratenavonturen. Maar papa waarschuwt dat de zee gevaarlijk kan zijn. Daarom mag Viktor niet zonder mama of papa in het water gaan. Viktor kan niet wachten om te gaan varen. Terwijl mama en papa druk in de weer zijn met het opzetten van het windzeil, loopt hij, zonder dat zij het merken, met zijn bootje de zee in...

Wie houdt er niet van om op een zomerse hete dag richting kust te rijden, op zoek naar een koele bries op het strand of een frisse duik in zee. Kilometers lange files op onze wegen op die dagen zeggen genoeg. Hoe bereiden we ons voor op zo'n dagje genieten aan zee? Wat nemen we mee naar het strand? Wie kinderen heeft weet het intussen wel, zonder  zonnecrème ga je niet in de zon. Kapitein Winokio zingt het hen voor: "Smeer mij in, smeer mij in, van hier tot aan mijn kin, smeer mij in tot ik blink net als een zeemeermin." Ik hoor je het al meezingen... Met dit lied trok de Stichting tegen Kanker haar campagne voor zonnepreventie op gang in 2011.

Maar het risico op zonnebrand is lang niet het enige risico aan zee. 'De zee is geen zwembad' zou evengoed de titel van een kinderlied kunnen zijn dat kinderen leert rekening te houden met de andere gevaren en risico's op het strand en in de zee. Jammer genoeg zijn we ons daar te weinig van bewust. Gelukkig doen zich aan onze kust  weinig incidenten voor, onze stranden zijn dan ook relatief veilig. Hiervoor zorgen onze strandredders die talrijk aanwezig zijn aan onze stranden tijdens het zomerseizoen. Veelal grijpen zij preventief in vóór er zich een ernstig probleem stelt. Ook is de morfologie van onze stranden gunstig. Zo kennen wij aan onze stranden geen steile rotskliffen en zijn onze stranden zacht hellend wat maakt dat de golven minder hoog en krachtig zijn dan op andere stranden.  Maar niet alle stranden en alle kusten zijn gelijk. Daarom zijn we ons hier best van bewust wanneer we een reisbestemming kiezen voor onze volgende vakantie en we die graag aan een of ander strand willen doorbrengen.

Voor wie het verhaal van Viktor in nood?

Anders verliep het voor Bavo, een vrolijke, stoere jongen van 21 jaar, die goed kon zwemmen en krachtig gebouwd was. Op een warme nazomerdag wilde hij gewoon wat verfrissing zoeken in het aantrekkelijk bruisende water van de grote zee. De speelse branding verborg echter kwalijk krachtige en koude stromingen. Bavo verdronk.

Met dit verhaal willen wij kinderen en hun begeleiders (ouders, leerkrachten, monitoren, …) sensibiliseren voor de gevaren van de zee. Als je op vakantie of uitstap  gaat naar zee, of je geeft les over de zee, of je bereidt zeeklassen voor, … dan kan dit verhaal de belevenis voor de kinderen nog  fijner, rijker én veiliger maken.

Misschien vraag je je wel af: wie zijn ‘wij’? Wel, dit boekje is het initiatief van de VZW Safe Coastal Tourism, die opgericht werd na het overlijden van Bavo in 2011. De VZW heeft ondertussen veel onderzoek gedaan naar het vreselijke fenomeen, dat verdrinking is. We hebben geleerd dat de belangrijkste oorzaak van verdrinking in zee onwetendheid en gebrek aan informatie is. Je verdrinkt niet omdat je niet kunt zwemmen, maar omdat je niet weet wat je te wachten staat: de kracht van de golven, de sterkte van de stromingen, de koude van het water. Je panikeert en raakt uitgeput. Dan kan het slecht aflopen.

Een verhaal als dat van Viktor kan daar wat aan doen. Het neemt de kinderen mee op een prettig dagje aan zee, en toont hun speels hoe zij het beste omgaan met die grote plas: je gaat enkel in zee waar en wanneer strandredders toezicht houden, die je – via hun vlaggen - toestemming geven om in het water te gaan.

De initiatiefneemster van dit kinderverhaal is Caroline Danneels, mama van Bavo, en voorzitter van de VZW. Samen met Charlotte Vanherck, voor wie dit verhaal haar schrijversdebuut is, en illustratrice Sandrine Lambert vertelt ze dit mooie kinderverhaal. Het is Carolines grootste wens dat geen enkele mama, papa, opa, oma, broer, zus of begeleider ooit een kind of vriend moet verliezen in die eindeloze zee.

Aan al wie met kinderen naar zee gaat,

Een heerlijk warme zomerdag, ideaal weertje om met je kinderen naar zee te gaan. Net zoals je elke andere uitstap met je kinderen voorbereidt zodat je niet voor onaangename verrassingen komt te staan, zal je ook deze uitstap voorbereiden. Je neemt van alles mee waaronder zeker de zonnecrème en wat handdoeken, maar denk je ook aan de plek waar jullie zich gaan installeren?  Onze kust is 60 km lang. En niet elk stukje strand wordt bewaakt door strandredders. Je maakt je misschien ook zorgen over de kans dat je kinderen verloren lopen. Kies je een strand met een duidelijk herkenningspunt, of doe je je kinderen een anti-verdwaalbandje om? Denk je over dit alles na vooraf en geef je je kinderen ook nog wat veiligheidstips? Goed bezig. Dan gaan jullie zeker een fijn èn veilig stranddagje tegemoet.

Gevaren van strand en zee

Omdat voorkomen beter is dan genezen (lees gered worden indien nog mogelijk), gaan we hier eerst iets dieper in op de gevaren van strand en zee. Zonder inzicht in de gevaren van strand en zee en zonder bewustzijn van de risico's, zijn veiligheidstips niets meer dan dode letter en geraken ze vlug vergeten. Een slogan als 'de zee is geen zwembad' kan helpen want deze slogan dekt reeds een heel grote lading.

Vooreerst zijn er het getij, de stromingen, de golven, de temperatuur van het water, de kwaliteit van het water, de oneffenheden in de zeebodem die niet zichtbaar zijn onder het wateroppervlak, die voor gevaarlijke situaties kunnen zorgen waarin mensen kunnen terecht komen met soms noodlottige gevolgen.

Maar er zijn nog meer gevaren waarvan kinderen zich moeten bewust zijn, die niet noodzakelijk een risico tot verdrinking met zich meebrengen, maar die ook kunnen leiden tot traumatische ervaringen. Zoals er zijn onweer, interactie met watersporters, zonnebrand en zonneslag, het graven van tunnels of putten in het zand, kunstmatige structuren in zee , irriterende of gevaarlijke dieren waaronder zeehonden kunnen worden gerekend.

Tenslotte kunnen een aantal menselijke factoren in een gevaarsituatie het risico op een incident nog verhogen zoals paniek, overschatting van iemands zwemcapaciteiten, spierkrampen, onwel worden, vermoeidheid, onvoldoende conditie, ziekten  zoals epilepsie, hartstoornissen, ...

Inzicht en kennis in de gevaren van strand en zee maakt dat kinderen alerter zullen zijn, veiligheidstips als zinvol zullen zien, leren anticiperen op risico's en weten hoe te reageren om erger te voorkomen. Vergelijk het met kinderen leren hoe zich veilig te gedragen in het verkeer.

Een goed en duidelijk overzicht van de gevaren van strand en zee vindt u op https://www.vleet.be/nl/strandgevaren.

De VZW heeft een overzichtelijke folder gemaakt die u hier vindt en die u gedrukt in een beperkte oplage van max. 20 exemplaren gratis kan opvragen via ons contactformulier.